Agro Giethoorn Energie maakte de overstap van elektriciteitsproductie naar het leveren van duurzaamgas. Om de warmtevoorziening voor de bedrijfsprocessen te behouden, ontwierp Meijer Verduurzaamt een krachtig warmtepompsysteem dat warmte levert aan kippenschuren, een biogascentrale en een aardappeldrogerij.

Aanleiding voor het traject / Waarom dit project

Agro Giethoorn Energie exploiteert een biogascentrale waarin reststromen worden vergist tot biogas. Voorheen werd dit gas gebruikt in warmtekrachtkoppelingen (WKK’s) om elektriciteit op te wekken die op het net werd geleverd. De WKK’s produceerden tegelijkertijd warmte voor de kippenschuren, de biogascentrale en een aardappeldrogerij.

Met de beslissing om niet langer elektra, maar duurzaamgas te leveren aan het energienet, kwamen de WKK’s buiten gebruik. Daarmee verdween ook de warmtebron die de bedrijfsprocessen draaiende hield. Er ontstond dus een duidelijke uitdaging: hoe houden we de bestaande installaties en bedrijfsprocessen warm, op een duurzame manier?

Analyse van het project / Onderzoek en inzichten

De analyse richtte zich op de warmtebehoefte van de verschillende onderdelen van het bedrijf — van de kippenschuren tot de drogerij — en op de mogelijkheden om duurzame warmte te produceren zonder aardgas of biogasverbranding.

Tijdens het onderzoek werd gekeken naar:

• De temperatuur- en vermogensbehoefte van de processen.

• De mogelijkheden van hernieuwbare warmtebronnen zoals buitenlucht.

• Integratie met bestaande installaties en een energie­monitoringsysteem.

Belangrijk inzicht was dat een systeem nodig was dat flexibel kan inspelen op energieprijzen en warmtebehoefte, én dat hoge temperaturen (tot 85 °C) kan leveren.

Mogelijke oplossingen voor het traject / Creatieve en praktische ideeën

Verschillende opties zijn onderzocht, waaronder biomassaketels, e-boilers en grote warmtepompen. De warmtepomp bleek de meest toekomstbestendige en efficiënte oplossing, zeker in combinatie met een slim regel- en buffervatensysteem.

De gekozen oplossing:

• Een warmtepompsysteem met ammoniak als koudemiddel, goed voor een vermogen van 2.000 kW.

• Productie van 85 °C warm water, opgeslagen in een buffervat van 1.200 m³.

• Integratie met andere warmtebronnen (E-boilers, bestaande WKK’s en een cv-ketel).

Deze opzet maakt het mogelijk om afhankelijk van stroomprijzen en warmtevraag de meest rendabele techniek in te zetten.

Uitvoering van de oplossing / Van plan naar actie

Meijer Verduurzaamt ontwierp het complete warmtepompsysteem, inclusief dimensionering, systeemsamenstelling en technische integratie met het bestaande netwerk.

De implementatie werd voorbereid tot en met de gunning aan de installateur. In deze fase zijn onder andere de volgende stappen gezet:

1. Ontwerp van het hydraulisch schema en de regelstrategie.

2. Selectie van geschikte componenten en leveranciers.

3. Integratie met het energiemonitoringsysteem (EMS).

4. Overdracht aan de installateur voor uitvoering.

De daadwerkelijke realisatie ligt bij Agro Giethoorn Energie en de gekozen installatiepartner.

Resultaat van het traject / Wat is er bereikt?

Met dit ontwerp beschikt Agro Giethoorn Energie over een toekomstbestendig concept dat de warmtevoorziening veiligstelt zonder afhankelijk te blijven van biogasverbranding.
Het systeem combineert meerdere warmtebronnen op slimme wijze en kan via het EMS inspelen op actuele energieprijzen — een belangrijke stap richting maximale efficiëntie en duurzaamheid.

Hoewel de uitvoering nog in volle gang is, is de basis gelegd voor een robuuste en schaalbare energievoorziening die klaar is voor de toekomst.

Lessen en toekomstperspectief / Wat hebben we geleerd?

Dit project laat zien hoe bedrijven in de agrarische sector hun warmtevoorziening kunnen verduurzamen, ook wanneer traditionele bronnen wegvallen.
Belangrijkste lessen:

• Hoge temperatuurwarmtepompen zijn inmiddels technisch én economisch haalbaar.

• Flexibiliteit in aansturing (EMS) is cruciaal om rendement te optimaliseren.

• Samenwerking tussen opdrachtgever, adviseur en installateur is bepalend voor succes.

De aanpak bij Agro Giethoorn Energie biedt kansen voor andere agrarische en industriële bedrijven die hun energievoorziening willen verduurzamen — zonder concessies aan continuïteit of temperatuur.

Kom je morgen langs?

Soms besef je pas hoe snel de tijd gaat als je even terugkijkt.
Tien jaar geleden begon ik voor mezelf, met één helder doel: gebouwen toekomstbestendig maken. Niet alleen duurzamer qua energieverbruik, maar ook gezonder voor de mensen die er werken en wonen.

Wat begon als een sprong in het diepe, groeide uit tot een reeks projecten waar ik met trots op terugkijk. Elk gebouw, elke samenwerking, elke uitdaging leerde me iets nieuws. Over techniek, over samenwerking — maar vooral over mensen.

En juist dat persoonlijke contact maakt mijn werk zo waardevol.
Want verduurzaming gaat niet alleen over cijfers, normen en labels. Het gaat over keuzes. Over de vraag hoe we willen wonen, werken en leven in de toekomst. En dat begint met een goed gesprek.

Morgen, tijdens de Open Bedrijven Dag in Koekange, is daar alle ruimte voor.
Ik sta bij Handelsonderneming Ter Meer, Dorpsstraat 84 — direct naast het spoor. Met mijn banner, een beamerpresentatie vol projecten en vooral: tijd om te praten.
Over wat jij belangrijk vindt. Over waar jouw gebouw, bedrijf of plan naartoe kan groeien.

En omdat ik dit jaar precies 10 jaar ondernemer ben, heb ik er iets leuks bij bedacht:
👉 Hoeveel projecten denk jij dat ik in die 10 jaar heb uitgevoerd?
Kom morgen even langs en geef je schatting door bij mijn stand. Degene die het dichtst in de buurt zit, krijgt een leuke verrassing.

Voor mij is deze dag niet zomaar een open dag. Het is een moment om stil te staan bij wat er is bereikt — én vooruit te kijken. Naar de volgende stap, de volgende samenwerking, het volgende gebouw dat we samen beter maken.

Dus, als je morgen in de buurt bent: kom gerust even langs.
Laten we elkaar spreken, inspireren en samen ontdekken hoe duurzaam ook gewoon dichtbij kan beginnen.

👉 Kom je morgen ook even langs in Koekange?

Verduurzaming met karakter – hoe je toekomst bouwt in een monumentaal pand

Soms begint een opdracht met een simpele vraag.
In dit geval: kun je de verlichting verduurzamen?
Een kleine stap, dacht ik. Maar toen ik bij Conferentieoord Zonnewende in Moergestel over de drempel stapte, wist ik al snel: hier zit meer achter dan een paar lampen vervangen.

Zonnewende is geen standaard gebouw. Het is een pand met geschiedenis, karakter en verhalen die in elke muur lijken te leven. Maar achter die charme schuilen ook de uitdagingen van vandaag: hoge energielasten, verouderde installaties en de wens om toekomstbestendig te blijven zonder het monumentale hart te verliezen.

Waar begin je als verduurzamen niet vanzelfsprekend is?

Bij nieuwe gebouwen kun je vanuit een blanco canvas denken: wat is slim, efficiënt en duurzaam?
Bij een monument moet je omdenken. Je kunt niet zomaar overal zonnepanelen plaatsen of installaties vervangen zonder respect voor wat er al is.

Tijdens mijn eerste bezoek liep ik door de gangen en voelde ik letterlijk de temperatuurverschillen tussen de ruimtes. Hier te warm, daar juist te koud. Een teken dat de installaties niet meer goed op elkaar aansloten. Het comfort was wisselend en de energierekening navenant hoog.

De oorspronkelijke vraag over verlichting werd al snel breder: hoe kunnen we dit pand als geheel toekomstbestendig maken?

Kijken, luisteren, analyseren

Ik begon bij de basis: de installaties.
Hoe functioneren de systemen nu? Waar gaat energie verloren? Wat kan beter, zonder de ziel van het gebouw aan te tasten?

Op locatie heb ik alles stap voor stap geanalyseerd — van verwarming tot ventilatie, van koelinstallaties tot regeltechniek. Daarbij keek ik niet alleen naar techniek, maar ook naar gedrag: hoe wordt het pand gebruikt? Wanneer is het vol? Wanneer staat het stil?

Dat leverde waardevolle inzichten op.
De systemen bleken verouderd en niet afgestemd op het huidige gebruik. De regeltechniek was beperkt, waardoor energie werd verspild zonder dat iemand het doorhad. En hoewel er veel aandacht was voor sfeer en beleving, ontbrak het aan een structurele verduurzamingsstrategie.

Van losse maatregelen naar een integraal plan

Mijn voorstel groeide uit tot een compleet verduurzamingsadvies. Niet één losse oplossing, maar een samenhangend plan waarin techniek, comfort en behoud van karakter elkaar versterken.

Ik onderzocht mogelijkheden voor:

• energiezuinige verwarming en koeling;

• slimme regeltechniek en ventilatie;

• efficiënte koel- en vriesinstallaties;

• zonnepanelen op plekken waar dat architectonisch verantwoord was;

• én – niet onbelangrijk – beschikbare subsidies om de investeringen rendabel te maken.

Zo ontstond een plan dat niet alleen besparingen oplevert, maar ook rust en duidelijkheid brengt. De eigenaar kreeg inzicht in wat nú mogelijk is, wat later kan, en welke volgorde logisch is om stap voor stap te verduurzamen.

Duurzaam maatwerk voor een monument

Het mooie aan dit soort projecten vind ik de balans tussen oud en nieuw.
Je zoekt naar oplossingen die het karakter van het gebouw respecteren, maar tegelijkertijd klaar zijn voor de toekomst.

Bij Zonnewende betekende dat: geen rigoureuze verbouwingen, maar slimme optimalisaties. Soms zit duurzaamheid niet in grote gebaren, maar in de details — beter afstellen, anders aansturen, slimmer gebruiken.

En dat is precies waar ik energie van krijg: als techniek, menselijk gebruik en erfgoed elkaar raken.

Wat dit project me weer liet zien

Verduurzaming is zelden alleen een technisch vraagstuk.
Het is een samenspel van mensen, gebouwen en intenties.
Van kijken naar wat er al is en durven denken in mogelijkheden in plaats van beperkingen.

Wat begon met een vraag over verlichting, eindigde met een plan dat de komende jaren richting geeft aan de hele energiehuishouding van Zonnewende. En dat maakt het voor mij waardevol: weten dat een gebouw als dit niet alleen behouden blijft, maar ook bijdraagt aan een duurzamere toekomst.

En nu?

De uitvoering zal gefaseerd plaatsvinden, in samenwerking met PASI Ontwerpstudio en de eigenaar. Elk onderdeel wordt zorgvuldig bekeken op technische haalbaarheid en esthetische impact.

Maar het belangrijkste fundament ligt er al: inzicht.
Weten waar je staat, waar je naartoe wilt en welke stappen daarbij passen.

Want verduurzaming begint niet met doen, maar met begrijpen.

👉 Hoe ga jij om met verduurzamen van bestaande gebouwen? Kies je voor stap-voor-stap verbeteren of liever één grote sprong?

Duurzaam verzorgen begint bij onszelf

Een ontmoeting kan zomaar een bijzonder gesprek in gang zetten. Zo ook toen ik Joyce Sijbing uitnodigde voor mijn podcast. Tot een week eerder kenden we elkaar nog helemaal niet, en toch was er direct een klik. Haar levensverhaal, haar zoektocht en haar werk als holistisch therapeut raakten me. Wat me vooral bijbleef, is haar visie op duurzaam verzorgen.

Van koeien melken naar mensen helpen

Joyce begon haar loopbaan op een heel ander pad. Ze studeerde aan Terra in Emmen, waar ze leerde koeien melken en trekker rijden. Werken met dieren gaf haar energie en zelfvertrouwen. Maar gaandeweg ontdekte ze dat ze niet alleen dieren wilde verzorgen, maar vooral ook mensen. Dat inzicht groeide tijdens haar studie, haar werk op de kinderboerderij en later door haar eigen persoonlijke ontwikkeling.

De scheiding van haar ouders werd een kantelpunt. “De fundering viel even weg,” vertelde ze. In die periode stelde ze zichzelf vragen als: Wie ben ik eigenlijk? Wat wil ik in dit leven? Het zoeken naar antwoorden bracht haar dichter bij zichzelf – en bij haar roeping om anderen te begeleiden.

Paarden als spiegels

Vandaag begeleidt Joyce mensen als holistisch therapeut, vaak samen met haar paarden. Ze vertelde een indrukwekkende anekdote: een directeur die aanvankelijk sceptisch bij haar sessie verscheen. Het paard wilde niets van hem weten – tot hij eerlijk toegaf dat het eigenlijk niet zo goed met hem ging. Op dat moment zocht het paard contact.

Die puurheid raakte me. Paarden spiegelen zonder oordeel. Ze voelen feilloos aan of je hoofd, hart en buik in balans zijn. En precies dát maakt ze zulke krachtige partners in coaching.

Duurzaamheid gaat verder dan energie besparen

In mijn werk gebruik ik ook vaak het woord ‘duurzaamheid’. Vaak denken mensen meteen aan energie, stikstof of techniek. Maar in dit gesprek met Joyce realiseerde ik me opnieuw dat duurzaamheid vooral begint bij de mens zelf.

Wat heeft een prachtig energiezuinig gebouw voor zin als de mensen die er werken zich niet prettig voelen? Een gezond binnenklimaat, frisse lucht, goede temperaturen – dát zorgt dat medewerkers langer, gezonder en met meer plezier blijven. Duurzaamheid zit niet alleen in cijfers en labels, maar in welzijn en gezondheid.

Zelfzorg als fundament

Joyce en ik ontdekten veel overeenkomsten in hoe we naar ons werk en leven kijken. Allebei moesten we leren om onszelf niet te vergeten. Want hoe kun je goed voor een ander zorgen, als je niet eerst goed voor jezelf zorgt?

Voor Joyce betekent dat onder meer: niet meer dan twee sessies per dag doen, zodat ze er volledig kan zijn voor haar cliënten én haar paarden. Voor mij betekent het: ruimte maken voor stilte, voor wandelen, voor mijn eigen ontwikkeling.

Een mooi inzicht dat we deelden: vaak zit de grootste winst juist in wat we in eerste instantie niet willen. Joyce vertelde hoe ze een Jack Russell kreeg – precies het hondenras dat ze níet wilde. Toch bleek juist die hond veel waardevols te brengen. Soms wijst weerstand ons de weg naar groei.

Lesgeven en ontwikkelen

Wat me verder raakte, is dat Joyce ondanks haar nieuwe pad les blijft geven. Of het nu jongeren zijn of praktijkopleiders: kennis en ervaring doorgeven blijft een belangrijk deel van haar werk. Ik herken dat. Ook ik geef les, bijvoorbeeld aan mensen die zich laten omscholen tot aircomonteur. Vaak hebben zij al een heel ander beroep gehad, maar besluiten ze een switch te maken. Het is prachtig om hen te begeleiden naar een nieuwe toekomst.

Dát is óók duurzaam: mensen de kans geven zich te ontwikkelen, hun talenten te ontdekken en een nieuwe richting in te slaan.

Voelen om werkelijk te leven

Het voelde ooit alsof ik vastzat in zekerheid. Een veilige baan, tevreden in wat ik deed, maar diep vanbinnen wist ik: dit is niet mijn pad. Het kostte moed om dat los te laten. Toch bracht juist die stap me naar waar ik nu sta. Werk dat mij vervult, dat duurzaam is, omdat het niet alleen om zorgen voor anderen draait, maar ook om zorgen voor mezelf.

Want ja, jezelf op één zetten – hoe lastig is dat eigenlijk?

Ik straal energie uit, zeggen mensen. Maar ik weet ook hoe belangrijk het is om soms níks te doen. Dat heb ik moeten leren. Jarenlang was ik altijd bezig, altijd in de actiestand. Totdat ik ontdekte dat juist in stilte de mooiste dingen ontstaan.

En voelen… dat is misschien wel mijn grootste ontdekking geweest.

De kracht van voelen

Voelen is voor mij de eerlijkheid in de wereld. Het is wat mij richting geeft. Als ik bij een klant kwam, wist ik vaak al bij een handdruk: dit wordt niks – of juist wel. Zonder dat ik doorhad dat dit te maken had met mijn hoogsensitiviteit.

Pas toen ik leerde écht dichtbij mijn gevoel te komen, veranderden mijn keuzes. En ik ontdekte: als ik goed voor mezelf zorg, hoef ik niet langer andermans problemen op te lossen.

Door de weerstand heen

Mijn eerste echte ervaring met voelen was tijdens een soloquest in het bos. Helemaal alleen, zonder afleiding, alleen ikzelf. Ik werd er gek van, tot iemand me een paar vragen stelde die me dwars door de weerstand heen braken. Plots voelde ik wat er werkelijk in mij leefde.

Vanaf dat moment durfde ik meer te varen op mijn gevoel. En het mooie is: als je leert te voelen, komen er vaak vanzelf mensen en kansen op je pad.

Empathie en verbinding

Tijdens sessies met paarden merk ik hoe dat werkt. Als ik in mijn hoofd zit, gebeurt er niets. Maar zodra ik in verbinding ben met mezelf, ontstaat er magie. Cliënten voelen zich gezien en gehoord – vaak voor het eerst in lange tijd. Veel van hen dragen ballast die niet van henzelf is, en juist dat kunnen we samen loslaten.

Want wat een paard ons leert, is dat je ballast niet kunt blijven dragen. Loslaten is noodzakelijk.

Over doodswens en levenslust

Een deel van Joyce’ werk is intens: het begeleiden van mensen met een doodswens. Vaak jonge vrouwen die zichzelf tot last voelen. Wat zij ontdekken, is dat de doodswens vaak niet van henzelf komt, maar uit een generatielijn of vanuit pijn die niet verwerkt is.

Door voelen en door de verbinding met het paard ontstaat er ruimte voor nieuwe toekomstplannen. Soms klein, maar betekenisvol. En dat is de weg naar levenslust.

De wounded healer

Ik geloof sterk in het principe van de wounded healer: de heler die zelf door zijn pijn is gegaan en daardoor juist de ander kan begrijpen. Theorie is niet genoeg. Pas wanneer je zelf weet hoe het is om in de duisternis te zitten, kun je naast iemand staan en samen de weg naar licht vinden.

Zonder oordeel

Een paard oordeelt niet. Het zegt simpelweg: “Welkom, met alles wat je bij je hebt.” Wat zou de wereld eruitzien als wij dat ook zouden doen?

Te vaak laten we ons leiden door oordeel. Terwijl nieuwsgierigheid zoveel meer opent.

Zielsvrij leven

Mijn missie – en die van Joyce – is dat mensen zielsvrij gaan leven: vrij van ballast, vrij van overlevingsmechanismen die niet meer dienen. Dat ze hun eigen levenskracht terugvinden.

Want als je weet wat je voelt, kun je beter leven wat je wilt. En dat voelt zoveel lichter.

👉 Hoe zorg jij eigenlijk duurzaam voor jezelf en je omgeving?

Lapland wat ben je mooi en confronterend!

In de eerste week van september ben ik met Aljo Bril van BuitenGewoonte naar Zweeds Lapland geweest voor een wandeling van zes dagen. Een reis waar ik me zelf regelmatig ben tegengekomen. Met vijf anderen, rugzak op en alles meenemen de wildernis in, waar niets anders is dan de schoonheid van de natuur.

Ik ben van huis uit best van de controle en die was ik al de eerste dag kwijt. Mijn rugzak kwam niet aan in Kiruna, waardoor ik zonder spullen zat. Dit was echt de controle kwijt zijn. Wat ga je doen en wat kan je doen. Alleen maar accepteren en afwachten. Gelukkig kon ik mijn rugzak de volgende dag omhangen en kon de reis beginnen. Startend in Nikkaluokta 85 kilometer lopen naar Abisko.

Mijn thema was “Als je controle vasthoud zal je niet ontvangen” en die heb ik geweten. Ik kon niet anders dan in die schoonheid van de natuur loslaten. En loslaten gebeurde ook, mijn werk was voor even helemaal weg, maar door het ontbreken van contact met de buitenwereld, wist ik ook niet hoe het met mijn zieke hond en zwager was. De emoties gingen van links naar rechts en van boven naar onderen. Het gaf mij de bijnaam “lekbak”. Maar door te voelen en te genieten van de omgeving, voelde ik mij uiteindelijk een beter mens.

In het zakenleven is emotie vaak ver te zoeken en zitten we vooral in het hoofd. Dit geeft veelal verkeerde inzichten en worden er fouten gemaakt. Het is zo belangrijk je gevoel serieus te nemen.

Ik ben nu 9 dagen terug en probeer weer te schakelen, mijn hond is intussen overleden, mijn zwager vecht nog steeds tegen het einde. Ik ben nog steeds aan het landen en aan het accepteren dat het in de echte wereld soms anders moet. Controle loslaten blijft voor mij een thema waar ik de komende tijd mee verder ga, want in ontvangen zit de magie.

Bedankt lapland en mijn medereizigers. Het was een unieke ervaring.

Hoe een certificaat laat zien wat er al ís bij ING Maple

Soms kom ik in projecten terecht waar het niet gaat om grote nieuwe maatregelen, maar juist om zichtbaar maken wat er al gebeurt. Zo was dat ook bij ING Maple in Amsterdam, een van de hoofdkantoren van ING.

De vraag was helder: kan dit gebouw voldoen aan de eisen voor een BREEAM-NL In Use certificering? Een internationaal erkend bewijs dat laat zien hoe duurzaam een bestaand pand in de praktijk functioneert.

De aanleiding

ING heeft stevige duurzaamheidsdoelen. Niet alleen in de financiering die zij mogelijk maken, maar ook in hun eigen huisvesting. Een certificering helpt daarbij: het maakt prestaties tastbaar, vergelijkbaar en erkend. Zo wordt verduurzaming niet alleen een ambitie, maar ook aantoonbaar.

De ontdekking

In mijn rol als assessor keek ik kritisch naar het gebouw en de bewijslast die werd aangeleverd. Wat me opviel? Veel van de duurzame prestaties waren er al. Energie-efficiëntie, verantwoord beheer, slimme oplossingen – ze zaten ingebakken in de manier waarop het gebouw werd gebruikt en beheerd. Alleen waren ze nog niet altijd goed gedocumenteerd of inzichtelijk gemaakt.

Het werk zat dus niet in het bedenken van nieuwe oplossingen, maar in het structureren en valideren van wat er al aanwezig was. Soms is verduurzaming vooral een kwestie van laten zien wat je al goed doet.

Het resultaat

Na een zorgvuldig traject van analyseren, verzamelen, verifiëren en valideren werd het officiële BREEAM-NL In Use certificaat toegekend. Voor ING Maple een belangrijke erkenning, passend bij de duurzaamheidsambities van de bank. Voor mij een bevestiging dat certificering niet alleen een stempel is, maar ook een spiegel: het laat zien waar je staat én waar nog kansen liggen.

De les

Wat ik uit dit project meeneem, is dat veel organisaties al verder zijn in hun verduurzaming dan ze zelf denken. Ze nemen stappen, verbeteren processen, besparen energie – maar zolang dat niet in kaart is gebracht, blijft het vaak onder de radar. Een certificering zoals BREEAM helpt om dat zichtbaar te maken.

En dat geeft niet alleen erkenning, maar ook richting.

👉 Wat denk jij: zijn organisaties te bescheiden in het laten zien van hun duurzame prestaties?

Loslaten, anders vasthouden – een gesprek over werk, ouderschap en betekenisvol leven

Wim is te gast bij Ank Reijnen en voeren een openhartig gesprek over de kunst van loslaten – in werk, in relaties, en in het ouderschap. Het begint bij een persoonlijke ervaring uit de professionele wereld. Waar vroeger opdrachten simpelweg werden uitgevoerd zoals afgesproken, is de realiteit als zelfstandig adviseur heel anders: adviezen verdwijnen soms in de spreekwoordelijke koelkast. “Ik heb moeten leren om mijn werk los te laten,” zegt Wim. Niet alles ligt meer binnen zijn controle. Projecten worden uitgevoerd zonder zijn directe betrokkenheid, maar wel gebaseerd op zijn advies. Loslaten werd noodzaak, maar is ook een vorm van vertrouwen geworden.

Toch blijkt loslaten niet iets vanzelfsprekends, het is een terugkerend thema. Niet alleen in het werk, ook privé. Wim deelt hoe het hem jaren kostte om een relatie echt af te sluiten. Tien jaar van zoeken, aarzelen, proberen. “Loslaten is voor mij niet gewoon ‘de stekker eruit trekken’,” zegt hij. Het is een proces. En tegelijk een levensles. Die les kreeg een extra dimensie tijdens een hike-weekend met zijn zoon. Daar moest hij hem, letterlijk en figuurlijk, laten gaan. Toen zijn zoon worstelde met een nieuwe baan die niet goed voelde, koos hij uiteindelijk zélf voor zijn pad. Holistisch leefstijlcoach wil hij worden, op zijn 26e al. “Hoe mooi is het als je op die leeftijd al weet wat je écht wilt?”

Voor Wim was dat weekend niet alleen waardevol als vader, maar ook voor zichzelf. “Ik geloof niet in loslaten,” zegt hij op een gegeven moment, “ik geloof in anders vastpakken.” Die gedachte vormt een rode draad in het gesprek. Loslaten als een andere manier van vasthouden – niet controlerend, maar ondersteunend, met vertrouwen in de ander en in jezelf.

Datzelfde thema komt terug bij zijn gesprekspartner. Ze is moeder van een dochter die binnenkort naar de middelbare school gaat. “Ze heeft mij straks niet meer nodig om 14.00 uur met een kopje thee thuis te zitten,” zegt ze met een glimlach. Het roept vragen op over haar eigen rol, over ruimte, over de moederkloek in haar. Ze herkent dat verlangen naar beschikbaar zijn, misschien juist omdat haar eigen moeder vaak afwezig was, dapper aan het studeren om nieuwe kansen te creëren. Nu staat ze voor de uitdaging: hoe geef ik mijn dochter de ruimte én mezelf een nieuwe invulling?

Daar is tijd voor nodig en tijd komt vrij. Want ze heeft jarenlang haar agenda afgestemd op haar dochter. Elke week reed ze op en neer tussen Nijmegen en Apeldoorn: 187.000 kilometer in zes jaar, puur voor het ouderschap. “Ik heb er geen seconde spijt van,” zegt ze. Maar nu komt er een nieuw hoofdstuk. Haar dochter gaat fietsen naar school, haar wereld wordt groter, en haar eigen wereld verandert mee. Wat doe je met die vrijgekomen ruimte?

Voor haar is het antwoord helder: ze wil de zorgwereld anders inrichten. Samen met een partner onderzoekt ze de mogelijkheden om een nieuwe zorgorganisatie op te zetten, lokaal, vanuit het hart, met echte aandacht voor mensen. Niet alleen hulp verlenen, maar eerst zorgen dat mensen zich veilig voelen. Vanuit die basis kunnen gezinnen, ouders én kinderen groeien. “Ik wil echt iets achterlaten,” zegt ze. “Een krasje op de wereld. En Rena is dat krasje, maar er is meer te doen.”

Ze spreekt gepassioneerd over het belang van menselijkheid in hulpverlening. Niet de protocollen, maar de persoon centraal. Geen eindpunt in zicht, alleen een helder begin. Ze staat open voor alles wat op haar pad komt. Of dat nu lokaal is, of uiteindelijk leidt tot een plek aan de tekentafel van Den Haag. Het zaadje is geplant.

Het gesprek eindigt met een warme overdracht: Wim, deze keer de gast, neemt straks het stokje over als host. Hij blikt alvast vooruit op zijn volgende interview met een paardencoach. Net als deze aflevering zal het opnieuw gaan over groei, inzicht, en de zachte kracht van echt luisteren. Over leren om anders vast te pakken, bij jezelf, bij je dierbaren, en bij het werk dat je in de wereld zet.

Bekijk deze aflevering https://www.youtube.com/watch?v=d_uvdFMXr1o

Onlangs schoof ik aan bij Meppelskwartiertje. Een kort gesprek, maar genoeg om veel thema’s aan te snijden die me dagelijks bezighouden. Wat me raakte is hoe snel verduurzaming concreet wordt zodra je er voorbeelden bij haalt. Het gaat niet alleen over cijfers, maar over mensen, gezondheid en de vraag: hoe zorgen we dat een gebouw bijdraagt aan welzijn en toekomst?

Gezondheid begint bij lucht

Ventilatie blijft een onderbelicht thema. Volgens het Bouwbesluit is de norm vaak genoeg. Maar die norm is veel te laag. In de praktijk betekent dit dat medewerkers in een ruimte rond de 1400 ppm CO₂ zitten. Dat klinkt technisch, maar het effect voel je: je wordt moe, je concentratie daalt. Het is alsof je lichaam zegt: “Ga maar slapen.”

Kies je voor betere ventilatie, dan daalt die waarde naar 600 ppm. Het verschil is enorm. Mensen krijgen meer energie, ervaren minder hoofdpijn, werken beter samen en hebben simpelweg meer plezier in wat ze doen. Tel daar licht, planten en slimme klimaatbeheersing bij op, en je ziet hoe verduurzaming direct bijdraagt aan productiviteit en werkgeluk.

Praktijkvoorbeelden: van plannen naar impact

Bij Boumatic in Emmeloord schreef ik al jaren geleden plannen voor verduurzaming. Ze verdwenen in de la, maar nu liggen ze weer op tafel – omdat men ziet dat de investering rendeert. Dat geeft hoop: soms heeft een organisatie tijd nodig, maar de beweging komt er wel.

Een ander voorbeeld is Altrex in Zwolle, bekend van ladders en steigers. Daar vervangen we oude installaties en maken we de fabriek gasloos met warmtepompen en een nieuwe luchtbehandeling. De uitdaging? Een constante temperatuur in de winter, zodat de lasstraten betrouwbaar blijven, en een koele werkomgeving in de zomer. Blijven we onder de 25 graden, dan werk je niet alleen energiezuinig, maar ook prettig. Want wie wil er nu in een snikhete fabriek staan?

Dit soort projecten laten zien dat verduurzaming niet alleen draait om energierekeningen of CO₂-reductie, maar om mensen die elke dag in die gebouwen werken.

Mensen verwennen is mensen behouden

We hebben allemaal gehoord dat er een personeelstekort is. Hoe houd je medewerkers vast? Natuurlijk helpt salaris, maar eerlijk gezegd: dat effect is tijdelijk. Een prettige werkomgeving vergeet je niet. Als je elke dag binnenstapt in een fabriek of kantoor dat gezond, licht en comfortabel is, ga je met een ander gevoel naar huis.

Daar zit de echte waarde van verduurzaming. Je investeert niet alleen in stenen en installaties, maar in de mensen die er werken.

VerduurSaam Écht Meppel: samen sterker

Met de stichting VerduurSaam Écht Meppel (VEM) werken we al vier jaar om bedrijven te helpen verduurzamen. We begonnen klein: een gratis advies, een paar zonnepanelen, een nieuwe klimaatinstallatie. Maar gaandeweg kwamen we voor grotere vraagstukken te staan, zoals netcongestie.

Bedrijven willen overstappen op warmtepompen en elektrische processen, maar het netwerk kan het niet aan. Dan moet je creatief zijn. We onderzoeken nu hoe bedrijven in Meppel hun energie kunnen delen. De een heeft in de ochtend een piek, de ander in de middag. Leg je die verbruiksprofielen over elkaar, dan ontstaat er ruimte. In Meppel Noord loopt nu een pilot om meerdere bedrijven slim aan elkaar te koppelen en het net als een soort verdeelstation te gebruiken.

Het mooie is: dit doe je niet alleen. Gemeente, ICC ParkManagement en ondernemers trekken samen op. Dat geeft vertrouwen dat we ook grotere knelpunten kunnen oplossen.

Innovaties in energieopslag

Energieopslag is een ander terrein waar veel gebeurt. In Noorwegen slaan ze warmte op in zand dat maandenlang warm blijft. In Nederland werken we met warmte-koude-opslag in de bodem, maar dat heeft zijn beperkingen: je moet in balans blijven tussen koelen en verwarmen.

Waterstof wordt vaak genoemd als dé oplossing, maar daar ben ik kritisch over. Groene waterstof kost nu nog zoveel energie dat het financieel niet haalbaar is. Voorlopig geloof ik meer in slimme batterijen die pieken opvangen, of in systemen waarbij warmte slim gebufferd wordt. Bij Van der Valk in Zwolle hebben ze bijvoorbeeld kratten in de bodem geplaatst om warmte langer vast te houden, zonder dat je diep hoeft te boren.

Het laat zien dat er niet één oplossing is. Duurzaamheid vraagt om maatwerk en om combinaties van technieken.

Toekomst en verantwoordelijkheid

Het mooie van mijn werk is dat ik me nooit hoef te vervelen. Elke dag brengt nieuwe vraagstukken, nieuwe technieken en nieuwe kansen om verschil te maken. Toch merk ik dat één ding altijd centraal staat: de mens.

Of je nu een fabriek gasloos maakt of een kantoor gezonder, uiteindelijk gaat het om de mensen die er wonen of werken. En om de natuur, die ons alles geeft wat we nodig hebben. Zonder natuur zijn we straks uitgepraat.

Daarom mijn oproep: laat je goed adviseren. Zoek geen snelle verkoper die vooral zijn eigen belang dient, maar een partner die eerlijk zegt wat wel en niet kan. Alleen zo maak je keuzes die duurzaam zijn – in energie, in gezondheid én in relaties.

👉 Waar zie jij de grootste kans om te verduurzamen: in techniek, in samenwerking of in de manier waarop we naar onze leef- en werkomgeving kijken?

Bekijk onze podcast via https://www.youtube.com/watch?v=EKUBPGSSroE of beluister via https://open.spotify.com/episode/29UH3OoMpvXDRHM5JfQJpP?si=e84a1221b5a84820

Van ambitie naar impact: hoe een duurzaam logistiek centrum in Zwolle tot stand kwam

Soms begint een project met één duidelijke wens. In dit geval: een toekomstbestendig gebouw voor Transferro BV, gerealiseerd door IJsseldelta Vastgoed. Een plek waar logistiek, comfort én duurzaamheid samenkomen.

Ik mocht vanuit Meijer Verduurzaamt vanaf het begin meedenken. En juist dat vroege moment, waarin plannen nog ideeën zijn, is zó bepalend. Want als je dan al de juiste vragen stelt, voorkom je kostbare omwegen later.

In dit project ging het om méér dan alleen techniek. Natuurlijk, de installaties moesten energiezuinig zijn. Onderhoudsarm ook. Maar minstens zo belangrijk was het zoeken naar balans: tussen ambitie en haalbaarheid, tussen ontwerp en uitvoering.

We begonnen met BREEAM-NL als uitgangspunt, maar stapten gaandeweg over op GPR-gebouw. Niet omdat de lat lager moest, maar omdat het beter paste bij de context. Het resultaat? Een GPR-score van 8,5, een cijfer dat niet alleen iets zegt over prestaties, maar vooral over samenwerking.

Van materiaalkeuzes tot ventilatie, van daglichttoetreding tot het opstellen van een bestek: alles werd getoetst op duurzaamheid én werkbaarheid. Wat mij bijblijft, is hoe nauw het team samenspeelde. Geen losse schakels, maar één gezamenlijke beweging richting oplevering.

En dat is misschien wel de grootste les: duurzaamheid vraagt niet alleen om techniek, maar om verbinding. Tussen mensen, belangen en ideeën. Juist dáár ligt onze kracht: tussen plan en praktijk, tussen ambitie en uitvoering.

👉 Hoe zorg jij in jouw werk dat duurzaamheid ook echt dóórwerkt in de praktijk?

Restwarmte als goudmijn (die onbenut bleef)

Soms loop je tegen iets aan dat zó logisch voelt… dat je je bijna niet kunt voorstellen waarom het er nog niet is.

Zo belandde ik bij Groen Gas Gelderland.

Een bedrijf dat biogas produceert uit mest: duurzaam, circulair, innovatief. Maar tijdens het proces werd nog altijd flink wat aardgas gebruikt voor verwarming. Een knelpunt in een verder groen verhaal. Tegelijkertijd was er een continue stroom restwarmte beschikbaar, die nauwelijks werd benut.

Ik werd erbij gehaald vanwege mijn ervaring met warmtepompen. Want intern ontbrak die kennis, maar er was wél urgentie: de energiekosten stegen en de CO₂-uitstoot paste niet bij hun duurzame ambities.

Wat volgde was een diepgaande analyse van het hele systeem. Hoeveel warmte is er nodig? Wanneer? Waar zit de verspilling? Wat kan je met de restwarmte? En vooral: hoe krijg je het op de juiste temperatuur?

Want dát was de uitdaging: warmtepompen zijn vaak minder geschikt voor hoge temperaturen. Maar juist die waren nodig om het bestaande proces te kunnen blijven draaien. Toch zag ik kansen. Met de juiste opstelling en slimme keuzes kon de restwarmte worden ‘opgewaardeerd’ naar bruikbare hitte.

Dus ik ontwierp een modulair systeem, met warmtepompen die draaien op duurzame elektriciteit en slim gebruikmaken van die restwarmte. Een oplossing die de oude gasgestookte ketels grotendeels overbodig zou maken.

Alles klopte. Technisch, financieel, duurzaam.

En toch… kwam het project niet van de grond. De organisatie besloot strategisch even een andere kant op te kijken. Geen afwijzing, maar wel een pauzeknop.

Was dat jammer? Ja.
Was het verspilde moeite? Zeker niet.

Het plan leverde waardevolle inzichten op — niet alleen over deze situatie, maar over hoe we in de industrie anders kunnen kijken naar warmte, energie en verspilling. Restwarmte is geen afvalproduct. Het is een verborgen energiebron die we nog lang niet genoeg benutten.

Welke onbenutte kansen liggen er bij jou in de organisatie?

👉 Laat ze niet liggen. Soms is de timing alles wat er nog mist.